BEGINSELVERKLARING
Het laatste decennium zijn de natuurgebieden onderhevig aan de mode om ze vol te stoppen met fiets-, wandel- en ruiterpaden. Nadeel hiervan is de steeds groter wordende versnippering. Deze hoort niet thuis in een echt natuurgebied. Vaak hoor je zeggen dat de recreanten nodig zouden zijn voor het ‘draagvlak’ van natuurbehoud. Anderzijds zou het natuurlijke draagvlak van diezelfde natuur het kunnen begeven onder het zwaarwegend menselijke gebruik. Het natuurbehoud raakt door het eenzijdige beklemtonen van het recreatiebelang het spoor bijster, het behoud terwille van de natuur zelf, dat verheven idee dreigt achter de horizon te verdwijnen.
De Amsterdamse Waterleidingduinen is het grootste wandelgebied van Nederland. De recreatieve druk is er groot. De beheerder Waternet wil samen met de provincie Noord-Holland een fietspad door de de AWD aanleggen. Mocht dat lukken dan stromen de racefietsers toe, ook kunnen mountainbikers het beschermd natuurmonument binnentrekken. Dan lijkt het voorgoed gedaan met de rust.
De AW-duinen zijn slecht beschermd om twee redenen. In de natuurbeschermingswet is geen absolute grens gesteld aan de recreatieve ontwikkelingen. De bestuurders van de diverse overheden vervolgens zullen vroeg of laat gehoor willen geven aan de consumptieve verlangens van de recreatiesector. Zij kunnen evenmin, met de wet in de hand, de natuur een consequent en principieel volgehouden bescherming geven. Zo gebeurt het, dat de provincie door de ruime marge van de nb-wet, vergunning kan geven voor de aanleg van een fietspad. Het bestuur van de gemeente Amsterdam, die eigenaar van de grond is, kan natuurlijk zijn fiat geven aan maatregelen die slecht uitvallen voor de natuurwaarden. En elk jaar een klein stapje achteruit betekent uiteindelijk algehele degradatie.
Stichting Natuurbelang Amsterdamse Waterleidingduinen is ervan overtuigd dat de AW-duinen niettemin bescherming geboden kan worden. De stichting wil bij de gemeente de aandacht opeisen voor de AWD. Het moet mogelijk zijn de politieke partijen in Amsterdam te laten doen wat ze voortdurend roepen: ‘duurzaam natuur- en milieubehoud’. Uiteindelijk zouden aan de AWD een blijvende bescherming geboden kunnen worden, namelijk door een eigen gemeentelijk duurzaam natuurbeschermingsstatuut. Dat zou de gaten in de natuurbeschermingswet kunnen dichten en bestuurders geen ruimte laten voor onheilsplannen. In het boekje ‘Onze Duinen’ uit 1946 beval Jac. P. Thijsse aan: “Het heele gebied moet in districten verdeeld worden, elk met zijn eigen statuut, van overheidswege bekrachtigd.”
Een gedegen natuurbeleid voor de AWD werd in de eerste beheersnota 1979-1989 aangekondigd. Zo staat er: “Het openstellen voor wandelaars en in beperkte mate voor ruiters op de daarvoor bestemde ruiterpaden. Motorvoertuigen, (brom)fietsers en honden worden niet toegelaten.” Voorts werd vastgesteld:
1. behoud van de eenheid van het gebied
2. behoud van het karakter van rust- en stiltegebied
3. beperking van de recreatiedruk tot maximaal het huidige niveau
4. bescherming van de vegetatie en fauna door zonering
Stichting Natuurbelang AWD werpt zich op als behoedster van de AWD en acht deze vier kernpunten onvergankelijk.
De tweede beheersnota, voor de jaren 1990-2000, vermeldde eerlijk dat aan de punten 3 en 4 ”nooit veel aandacht is geschonken”. Echter, de derde beheersvisie 2001-2010 legt op geen van de punten verantwoording af, maar die kondigt in beginsel nog een zeer goed natuurbeleid aan. Nu echter lijkt Waternet met de afbraak van het in 1979 oerdegelijk begonnen natuurbehoudsreglement te zijn begonnen. Met als hoogtepunt wellicht het voornemen van het vlak bulldozeren van de 28 meter hoge Stokmansberg terwille van een fietspad en een ‘natuurbrug’.
Door vergroting van de recreatiemogelijkheden wordt het ‘maximale niveau’ van recreatiedruk overschreden. Recent werd een ruiterpad van drie kilometer lengte aangelegd. Binnen anderhalf jaar tijds is dit het tweede. Het zijn kale, tot drie meter brede, periodiek geëgaliseerde ruiterwegen. Ze stonden allebei niet vermeld in de beheersvisie 2001-2010 en zijn daarom verboden. Evenals de verplaatste toegang naar het parkeerterrein voor 700 auto’s aan de Langevelderslag, die derhalve kan uitgroeien tot nieuwe hoofdtoegang.
Amsterdam lijkt haar grip op het natuurbeheer door Waternet te verliezen. Toch mogen we niet toestaan dat het natuurbeschermingsbelang wordt geschaad. De AWD verdient meer dan een matige directie natuurbeheer en een slapend oog van de toezichthouder.
De AWD is van en voor de natuurliefhebber. Bovenal: van en voor de natuur zelf!
De Amsterdamse Waterleidingduinen vormen een kostbare parel aan de Keizerskroon. Koester het Kroonjuweel. Zal dat besef doorbreken in de hoofdstad? Joost mag het weten. Wij tellen de dagen, we nemen de tijd, maar actie is geboden en wij zetten door!